گفتار درمانی رشته ای از علوم توانبخشی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان انواع اختلالات گفتار و زبان در کودکان و بزرگسالان می پردازد. به طور کلی، گفتار درمانگرها به درمان کودکانی می پردازند که در فراگیری زبان مادری یا بکارگیری صحیح آن دچار مشکل هستند و همچنین افرادی که به هر دلیل، توانایی گفتاری خود را از دست داده اند.

در موارد زیر مراجعه به گفتار درمانی ضروری به نظر می رسد:

1- تاخیر در شروع گفتار در کودکان

2- عدم برقراری ارتباط کلامی و یا غیر کلامی در کودکان

3- اشکال در درک کلام

4- اشکال در تلفظ صداهای گفتاری

5- کم شنوایی و تربیت شنوایی

6- فلج مغزی

7- اوتیسم

8- اختلال یادگیری

9- اختلال در بلع

10- ناروایی طبیعی، لکنت (کودک و بزرگسال)

11- عقب ماندگی ذهنی و اختلالات ژنتیکی

12- سکته مغزی

گفتار درمانی علم مطالعه و درمان اختلالات گفتار و زبان می باشد. طبق یک تعریف پذیرفته شده، زبان مشتمل است بر استفاده از یک سری علائم و نشانه های قراردادی جهت برقراری ارتباط و بیان احساسات و افکار. در صورتی که نشانه ها به صورت شنیداری باشد بدان “زبان گفتاری” و در صورتی که دیداری باشد بدان “زبان نوشتاری” می گویند. زبان گفتاری دارای جنبه های گوناگونی می باشد که صدمه به هر یک از این جنبه ها باعث اختلالات خاص می گردد. مهمترین این اختلالات عبارتند از:

1- اختلالات تولید گفتاری (واج بندی): شامل مشکلات تلفظی می گردد که در حالت شدید این اختلال گفتار نامفهوم و غیر قابل درک می گردد. مهمترین علل آن عبارتند از: ژنتیکی و ارثی، الگوهای غلط محیطی، مشکلات حسی، صدمات عصبی-عضلانی اندام های گفتاری، آسیب به مناطق گفتار و زبان در مغز، مشکلات عملکردی اندام های گفتاری و مشکلات ساختمانی دستگاه گویایی. علل فوق از عوارض بیماری ها و مشکلات زیر می تواند باشد: – عقب ماندگی ذهنی – زبان پریشی کودکان (آفازی کودکان) – زبان پریشی بزرگسالان (آفازی بزرگسالان) – فقدان یا کمبود شنوایی – فلج مغزی – تاخیر رشد گفتار و شکاف لب ها و کام

2- اختلالات درک و بیان گفتاری: در حالات شدید این اختلال بیمار قادر به استفاده از زبان گفتاری به عنوان یک سیستم ارتباطی نیست، ضمنا بیمار قادر به درک گفتار دیگران نیز نمی باشد. عوارض فوق را در بیماری ها و مشکلات زیر می توان مشاهده کرد: – عقب ماندگی ذهنی – زبان پریشی کودکان و بزرگسالان – فلج مغزی – فقدان یا کمبود شنوایی – تاخیر در رشد گفتار و زبان – کمبود محرک های محیطی کافی – اوتیسم

3- مشکلات روانی گفتار: در این اختلال جریان گفتار دچار قطع و توقف های نابجا و ناخواسته می شود، این اختلال از عوارض شایع لکنت زبان می باشد.

4- مشکلات صدا: صدا یا صوتی که ما با آن صحبت می کنیم در ناحیه حنجره و به وسیله تارهای صوتی ایجاد می شود. صدمه به حنجره و تارهای صوتی به علل گوناگون باعث مشکلات صدا می گردد، این اختلال می تواند از عوارض بیماری های زیر باشد:

– چسبیدگی تارهای صوتی

– فلج تارهای صوتی

– زگیل و پولیپ های صوتی (به علت استفاده نادرست و بیش از حد از تارهای صوتی)

– اختلالات هورمونی

– مشکلات روانی

– ضمنا یکی از اختلالات در این بخش مشکلات تشدید صوت می باشد که از رایج ترین آن ها تشدید تو دماغی می باشد.

در انتها لازم است یادآوری شود، اختلالات زبان نوشتاری که ما آن را به صورت اختلالات خواندن، درک خواندن و مشکلات نوشتن می شناسیم و دانش آموزان دچار اختلال یادگیری با آن مواجه هستند، از دیگر اختلالاتی است که گفتاردرمانی با آن سر و کار دارد.